Rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament, który może zawierać rozrządzenia wyłącznie jednego spadkodawcy. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela. Testament może być sporządzony i odwołany w formie aktu notarialnego.
Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób, a jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając przypadających im udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych. Spadkodawca może przez testament zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz konkretnej osoby (zapis zwykły). Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę (dalszy zapis). W testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku (zapis windykacyjny). Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być: rzecz oznaczona co do tożsamości, zbywalne prawo majątkowe, przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne, ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej. Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie). Dodatkowo spadkodawca może w testamencie powołać wykonawcę lub wykonawców testamentu. Nie może być wykonawcą testamentu, kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Spadkodawca może też w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Zakres dokumentów, jaki należy przedłożyć może ulec zmianie w zależności od stanu prawnego.
dane osobowe sporządzającego testament (imiona, nazwisko, imiona rodziców, stan cywilny, nr dowodu osobistego lub paszportu, PESEL, adres zamieszkania, data urodzenia, miejsce urodzenia),
dane osoby/osób powoływanych do spadku (imiona, nazwisko, imiona rodziców, PESEL, adres zamieszkania, data urodzenia),
w przypadku zapisu windykacyjnego, dane dotyczące przedmiotu zapisu – nr księgi wieczystej nieruchomości, położenie nieruchomości.
FaQ
1) Czy muszę zlecić prawnikowi napisanie testamentu?
Nie jest to konieczne, ale będzie on w stanie doradzić Ci, jak najlepiej napisać testament, aby był zgodny z wymogami prawnymi oraz pomoże w podziale majątku zgodnie z Twoimi intencjami.
Testament nie musi być sporządzony w formie notarialnej, aby był ważny, ale sporządzając testament w tej właśnie formie unikniesz błędów, które skutkować mogłyby nieważnością testamentu.
2) Czy samodzielnie sporządzony testament będzie ważny?
Ważność testamentu określona została przepisami ustawy kodeks cywilny. Sporządzając testament własnoręczny, upewnij się, że znasz wymagania jakie musi on spełniać. Najczęściej popełniane błędy podczas samodzielnego sporządzania testamentu to:
• Niejasność postanowień lub objęcie testamentem postanowień wzajemnie wykluczających się
• Nieprawidłowa terminologia wprowadzająca trudność w zakresie wykładni treści testamentu
• Nieprawidłowe sformułowanie klauzuli wydziedziczenia
• Brak podpisu lub daty
Jeśli Twój testament nie spełnia wymogów prawnych, istnieje ryzyko, że jego ważność zostanie w przyszłości zakwestionowana. Nieprawidłowo sporządzony testament to częste źródło konfliktów prawnych między spadkobiercami.
3) Kto może sporządzić testament?
Testament może sporządzić osoba, która posiada zdolność testowania, czyli osoba fizyczna, która ukończyła 18 rok życia oraz nie jest ubezwłasnowolniona.
Testament notarialny sporządza się w obecności notariusza, a testament alograficzy (sporządzany ustnie przed określonym urzędem) – w obecności urzędnika i świadków.
4) Kiedy testament jest ważny?
Niezależnie od rodzaju testamentu musi on posiadać wszystkie cechy wymagane przez przepisy prawa. Oprócz wyżej wskazanych niezbędne jest, aby testator był świadomy swojego postępowania (np. nie cierpiał na zaniki pamięci) oraz miał pełną zdolność do czynności prawnych.
Nieważne są testamenty wspólne, niedopuszczalne jest również sporządzenie testamentu przez pełnomocnika.
5) Zmiana i odwołanie testamentu.
Zmiany i odwołania testamentu można dokonać w dowolnym momencie. Istotnym jest by wskazać, czy testament odwoływany jest w całości, czy jedynie w zakresie niektórych zapisów.
6) Testament, gdzie przechowywać?
Testament można przechowywać w domu. Innym rozwiązaniem jest przekazanie go spadkobiercom. Istnieje również możliwość zarejestrowania testamentu ręcznego w Notarialnym Rejestrze Testamentów.
7) Notarialny Rejestr Testamentów – co to jest?
Notarialny Rejestr Testamentów to urzędowa baza, do której dostęp posiadają notariusze. W rejestrze ustalić można, czy zmarły pozostawił testament, oraz w jakiej kancelarii został sporządzony a tym samym gdzie możemy go poszukiwać.
8) Jak postąpić z testamentem po śmierci spadkodawcy?
Po śmierci spadkodawcy wszystkie znane testamenty należy ujawnić sądowi w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku lub notariuszowi który może dokonać ich otwarcie oraz sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia.
9) Jak odbywa się otwarcie i ogłoszenie testamentu?
Otwarcie i ogłoszenie testamentu ma miejsce w sądzie lub u notariusza. Podczas procedury nie muszą być obecni wszyscy potencjalni spadkobiercy. Odbywa się to niezależnie od woli osób trzecich. Jedynym warunkiem dokonania tych czynności jest istnienie dowodu śmierci spadkodawcy.
10) Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Akt poświadczenia dziedziczenia sporządza notariusz i zastępuje on konieczność prowadzenia postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku. Dokument ten ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Co jednak istotne do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia konieczna jest osobista obecność u notariusza spadkobierców, a ich stanowisko w zakresie dziedziczenia musi być zgodne.
